Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 października 2023 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie :

Przewodniczący – sędzia Andrzej Tekieli

Protokolant Joanna Szmel

po rozpoznaniu w dniu 29 września 2023r.

sprawy M. C. ur. (...) w Ł.

s. W., M. z domu W.

obwinionego z art. 86 § 1 k.w.

z powodu apelacji wniesionej przez obwinionego i obrońcę obwinionego

od wyroku Sądu Rejonowego w Zgorzelcu

z dnia 12 kwietnia 2023 r. sygn. akt II W 475/22

zmienia zaskarżony wyrok wobec obwinionego M. C. w ten sposób, że w pkt III części dyspozytywnej zasądza od obwinionego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w części, tj. w kwocie 120 złotych tytułem zryczałtowanych wydatków i 100 złotych opłaty za I instancję, w pozostałej zaś części zwalnia obwinionego od zapłaty kosztów sądowych obciążając nimi Skarb Państwa;

w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. Z. kwotę 840 złotych w tym podatek od towarów i usług tytułem nieopłaconej obrony obwinionego z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

zasądza od obwinionego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze w części, tj. w kwocie 50 złotych tytułem zryczałtowanych wydatków i wymierza opłatę w kwocie 100 złotych za II instancję, zaś w pozostałej części zwalania obwinionego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 523/23

UZASADNIENIE

M. C. został obwiniony o to, że:

w dniu 26 marca 2022 roku o godzinie 9.50 w P. na skrzyżowaniu ulicy (...)
z ulicą (...) kierując pojazdem marki F. o numerach rejestracyjnych (...)
nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu kierującej pojazdem marki O. o numerach rejestracyjnych (...) doprowadzając do kolizji, stwarzając zagrożenie w ruchu drogowym, tj. o czyn z art. 86 § 1 k.w.

Sąd Rejonowy w Zgorzelcu z dnia 12 kwietnia 2023 r. w sprawie o sygn. akt II W 475/22:

uznał obwinionego M. C. za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu, opisanego w części wstępnej wyroku, stanowiącego wykroczenie z art. 86 § 1 k.w. i za to na podstawie cytowanego przepisu wymierzył mu karę grzywny w kwocie 1000 zł (jeden tysiąc złotych),

zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. Z. kwotę
396 zł tytułem nieopłaconej obrony z urzędu i kwotę 91,08 złotych tytułem podatku VAT,

na podstawie art. 119 § 1 k.p.s.w. zasądził od obwinionego na rzecz Skarbu Państwa zryczałtowane wydatki postępowanie w kwocie 120 zł oraz zwrot dalszych wydatków w wysokości 1878,62 zł oraz wymierzył mu opłatę w wysokości 100 zł.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli zarówno obwiniony oraz obrońca.

W wywiedzionej apelacji obrońca zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

rażącą obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, w postaci art. 2 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.s.w. oraz art. 410 k.p.k. w zw. z art. 82 § 1 k.p.s.w., polegającą na jednostronnej ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, pominięciu okoliczności istotnych i odciążających obwinionego, i oparciu orzeczenia wyłącznie na części okoliczności ujawnionych w toku postępowania przemawiających na niekorzyść obwinionego, podczas gdy budziły one uzasadnione wątpliwości;

obrazę przepisów postępowania w postaci art. 193 § 1 k.p.w. i art. 194 § 1 k.p.w.,
w zw. z art. 201 k.p.k., w zw. z art. 42 § 1 k.p.s.w., polegającą na oddaleniu wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu ruchu drogowego, wobec niepełnej, niejasnej i sprzecznej w treści opinii biegłego K. S.;

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku
i polegający na przyjęciu sprawstwa i winy obwinionego, w zakresie przypisanego mu wykroczenia z art. 86 § 1 k.w., polegającego na niezachowaniu należytej ostrożności przy prowadzeniu pojazdu mechanicznego i stworzenia zagrożenia
w ruchu drogowym, podczas gdy zarówno okoliczności czynu a zatem i wina obwinionego M. C., budziły uzasadnione wątpliwości, zwłaszcza wobec niejasnych wniosków opinii biegłego oraz konsekwentnych wyjaśnień obwinionego
i świadka A. S.;

Ponadto, z ostrożności procesowej zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

rażącą obrazę przepisów postępowania, mającą istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, w postaci art. 624 § 1 k.p.k, w zw. z art. 121 § kp.s.w, polegająca na obciążeniu obwinionego M. C. kosztami sądowymi - zryczałtowanymi wydatkami postępowania w kwocie 120 zł. oraz zwrotem dalszych wydatków w wysokości 1878,62 zł oraz wymierzeniu mu opłaty w wysokości 100 zł., w sytuacji, w której obwiniony jest emerytem i utrzymuje się z bardzo niskiej emerytury w kwocie 409,76 zł. oraz zasiłku z MOPS w kwocie 366,33 zł., a zatem pomimo istnienia podstaw do zwolnienia obwinionego z kosztów sądowych , wobec szczególnie trudnej sytuacji majątkowej wskazującej na to, że uiszczenie kosztów sądowych będzie dla obwinionego zbyt uciążliwe, bowiem obwiniony żyje na pograniczu egzystencji i obciążenie go kosztami, z całą pewnością spowoduje znaczny uszczerbek w jego majątku a także utrudni pokrycie bieżących kosztów utrzymania;

rażącą surowość orzeczonej wobec obwinionego kary grzywny w wymiarze 1000 zł., w sytuacji, gdy charakter i okoliczności czynu, jak i warunki osobiste sprawcy przemawiały za odstąpieniem od wymierzenia obwinionemu kary, ewentualnie za zastosowaniem nadzwyczajnego złagodzenia kary, bądź też środków oddziaływania wychowawczego, co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia przepisów prawa, w postaci art. 39 § 1 k.w., oraz art. 41 k.w.;

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca wniosła o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku;

poprzez uniewinnienie obwinionego M. C. od popełnienia zarzucanego mu wykroczenia;

zwolnienie obwinionego z kosztów sądowych i opłaty;

wnosząc ponadto ewentualnie i z ostrożności procesowej o:

zmianę zaskarżonego wyroku w pkt II i III i na podstawie art. 39 § 1 k.w., odstąpienie od wymierzenia obwinionemu kary, ewentualnie na podstawie art. 41 k.w. zastosowanie wobec obwinionego pouczenia lub innych środków oddziaływania wychowawczego, a także zwolnienie obwinionego od ponoszenia zryczałtowanych wydatków oraz dalszych wydatków w wysokości 1878,62 zł;

oraz ponadto o:

2) przyznanie kosztów nieopłaconej obrony udzielonej obwinionemu w postępowaniu przed sądem II instancji, wraz z kosztami dojazdu do Sądu w związku ze stawiennictwem na rozprawą odwoławczą;

Obwiniony wniósł własną apelację, w której nie wskazał konkretnych zarzutów, jednak jednoznacznie wyraził niezadowolenie z zapadłego orzeczenia. Z treści wniesionego środka odwoławczego wynika, iż jego zastrzeżenia sprowadzają się w głównej mierze do wykazania błędów w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, które miały wpływ na treść tego orzeczenia, polegających na błędnym przyjęciu, iż swoim zachowaniem wypełnił on znamiona wykroczenia z art. 86 § 1 k.w. Obwiniony zakwestionował także pośrednio prawidłowość zastosowanych przepisów procesowych odnośnie przeprowadzonego dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej
i ruchu drogowego. Obwiniony wskazał, że uczestnicząc w ruchu drogowym kieruje się wypracowanym algorytmem, pozwalającym szybko ocenić czy ma możliwość prawidłowo wykonać manewr prowadzonym pojazdem. Jego ustalenia wskazują, że pokrzywdzona poruszała się prowadzonym pojazdem z nadmierną szybkością.

Obwiniony wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy w części, w jakiej zakwestionował sprawstwo i winę obwinionego, nie była zasadna. Natomiast skutkowała ona zmianą zaskarżonego wyroku w zakresie orzeczenia o kosztach sądowych. Apelacja obwinionego miała natomiast charakter czysto polemiczny, skarżący kwestionował poczynione w toku postępowania - w szczególności w oparciu o opinię wyżej wymienionego biegłego - ustalenia faktyczne. Obwiniony odniósł się do kwestii, na które także powoływał się obrońca, zatem zasadnym było odniesienie się do obu apelacji łącznie. Ponadto apelacja obwinionego zawierała szereg nieistotnych wywodów, które pozostają bez znaczenia w kontekście ustalenia sprawstwa i winy.

Za chybiony należało uznać zarzut obrazy przepisów postępowania tj. 2 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.s.w. oraz art. 410 k.p.k. w zw. z art. 82 § 1 k.p.s.w.
W ocenie Sądu Okręgowego, prawidłowo przeprowadzono w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe zgodnie z poszanowaniem reguł określonych w art. 7 k.p.k. w zw. art. 8 k.p.w. Sąd Rejonowy w należyty sposób wskazał, jakie okoliczności uznał za udowodnione i w oparciu
o jakie dowody poczynił ustalenia faktyczne, formułując nadto precyzyjne uzasadnienie orzeczenia, z którego wynika, dlaczego wskazane dowody uznał za wiarygodne, jakie przepisy prawa zostały przez obwinionego naruszone i dlaczego winien on z tego tytułu ponieść odpowiedzialność. Nadmienić należy, że w niniejszej sprawie kwestią bezsporną pozostawały ustalenia faktyczne w zakresie w jakim stwierdzono, że obwiniony wyjeżdżał
z drogi podporządkowanej i zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym winien był ustąpić pierwszeństwa kierującej pojazdem marki O.. Ponadto obwiniony tuż przed zdarzeniem widział wskazany pojazd który poruszał się drogą z pierwszeństwem przejazdu, co wynika z treści składanych przez niego wyjaśnień. Rozważania apelujących odnosiły się natomiast do nadmiernej prędkości pojazdu pokrzywdzonej, która miała przyczynić się do zaistnienia kolizji drogowej, czy wręcz ją spowodować.

Wskazać należy, że Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego
z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego K. S., której treść pozostaje spójna z pozostałym materiałem dowodowym. Obecnie nie jest możliwe dokładne stwierdzenie prędkości z jaką poruszał się pojazd marki O., jednak biegły wskazał, że w chwili zdarzenia prędkość ta była mniejsza niż dopuszczalna, natomiast obwiniony rażąco naruszył zasady bezpieczeństwa wynikające z art. 3 ust. 1 oraz art. 25 ust 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. W opinii nie wykazano jakichkolwiek obiektywnych przesłanek mogących wskazywać na przyczynienie się pojazdu marki O. do zaistniałej kolizji drogowej. Ponadto biegły w precyzyjny sposób wykazał ustalone okoliczności na rozprawie w trakcie uzupełniania opinii. Brak jest zatem podstaw do kwestionowania poprawności sporządzonej opinii. Za niezasadne należało uznać zarzuty obydwojga apelujących podważające prawidłowość opinii, a także wskazujące na niesłuszne oddalenie wniosku o dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego. W niniejszej sprawie nie było wątpliwości, który
z kierowców zobowiązany był do ustąpienia pierwszeństwa przejazdu i w ocenie Sądu Odwoławczego zasięgniecie „wiadomości specjalnych” przez dopuszczenie dowodu z opinii biegłego jedynie tą okoliczność potwierdziło. Uzyskana opinia biegłego jest jasna, pełna i pozbawiona sprzeczności nie było zatem zasadne powoływanie innego biegłego i uzupełnianie w ten sposób materiału dowodowego.

Nie doszło zatem do dopuszczenia się przez Sąd I instancji błędu
w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku polegającego na przyjęciu sprawstwa i winy obwinionego, w zakresie przypisanego mu wykroczenia z art. 86 § 1 k.w. W niniejszej sprawie Sąd I instancji trafnie zwrócił uwagę na uszkodzenia pojazdów, które wskazują, iż to pojazd marki F. uderzył w pojazd marki O.. Wyklucza to forsowane przez obwinionego twierdzenia, że w chwili zdarzenia opuszczał on skrzyżowanie i do kolizji przyczyniła się nadmierna prędkość pojazdu pokrzywdzonej. Nie sposób dać wiarę wyjaśnieniom obwinionego, który powoływał się na osobiście wypracowaną metodę obliczania sytuacji na drodze, która prowadzić miała do konkluzji, iż pokrzywdzona przekroczyła dopuszczalną prędkość i w normalnych warunkach zdążyłby on wykonać manewr wjazdu na skrzyżowanie. Twierdzenia obwinionego w tej kwestii stanowią polemikę
z prawidłowymi ustaleniami Sądu, a dołączone do akt sprawy przez obwinionego pisma zawierające szereg obliczeń z zakresu fizyki uznać należy za odosobnione i nieprzekonywujące. Na gruncie doświadczenia życiowego nadmienić należy, że w sytuacji gdy kierujący pojazdem zobowiązany jest do ustąpienia pierwszeństwa przejazdu innemu kierowcy, winien zachować szczególną ostrożność zwłaszcza w sytuacji gdy dostrzegł pojazd mający pierwszeństwo przejazdu. Nawet w przypadku dokonania prawidłowej oceny, że zarówno prędkość i odległość nadjeżdżającego pojazdu pozwala na bezkolizyjny manewr wjazdu na skrzyżowanie, należy mieć na uwadze nieprzewidziane okoliczności jak chociażby opóźniona reakcja układu napędowego prowadzonego pojazdu. W takiej sytuacji włączający się do ruchu często podejmuje swoiste ryzyko, gdyż nawet najdokładniejsze obliczenia – dokonywane przecież post factum - nie pozwalają na jednoznaczne ocenienie sytuacji. Takie zdarzenie zaistniało w realiach niniejszej sprawy. Zarzuty apelujących odnoszące się do błędów w ustaleniach faktycznych były zatem niezasadne.

Sąd I instancji miał możliwość pełnego odtworzenia przebiegu zdarzenia z udziałem obwinionego oraz pokrzywdzonej. Podkreślić przy tym należy, że w sytuacji gdy obwiniony potwierdził, że widział nadjeżdżający pojazd pokrzywdzonej, powoływane w toku procesu zastrzeżenia co do nadmiernej prędkości pojazdu marki O. (nie potwierdzone w opinii biegłego) pozostają bez większego wpływu z punktu widzenia reguł ostrożności i obowiązków ciążących na kierującym pojazdem obwinionym jasno sprecyzowanych w przepisach prawa
o ruchu drogowym. Ustawodawca do przypisania odpowiedzialności z art. 86 § 1 k.w. przewiduje konieczność wykazania, że sprawca nie zachował należytej ostrożności
i spowodował zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Stopień ostrożności należy dostosować względem sytuacji, w której odbywa się ruch drogowy. Obwiniony widząc pojazd poruszający się drogą z pierwszeństwem przejazdu powinien był zatem niewątpliwie wstrzymać się z wjazdem na skrzyżowanie. Jego nierozwaga spowodowała kolizję drogową. Prawidłowe ustalenia poczynione przez Sąd I instancji jednoznacznie wykazały na zaistnienie czynności sprawczej po stronie obwinionego. Nie zmieniają tej oceny także dodatkowe wyjaśnienia obwinionego złożone na rozprawie odwoławczej i jego pisma składane na tym etapie postępowania. Zatem zaskarżony wyrok w części
w jakiej Sąd Rejonowy uznał sprawstwo i winę obwinionego jawi się jako prawidłowy.

Sąd Odwoławczy nie podziela również wywiedzionego przez obrońcę zarzutu rażącej surowość orzeczonej wobec obwinionego kary grzywny. Wymiar kary odpowiada dyrektywom wynikającym z art. 33 k.w. Zaaprobować należy stanowisko Sądu I instancji, albowiem wymierzona kara nie przekracza stopnia winy obwinionego. Zaistniała w sprawie kolizja drogowa będąca następstwem zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym spowodowanego przez obwinionego. Kara 1000 złotych grzywny jawi się zatem jako adekwatna w kontekście jej społecznego oddziaływania i spełnia cele jakie kara powinna realizować. Zważając na możliwości finansowe obwinionego nie jest ona wygórowana. Nie sposób podzielić zapatrywania skarżącego obrońcy, że wystarczające w tym wypadku byłoby zastosowanie środków oddziaływania wychowawczego, czy też nadzwyczajne złagodzenie kary. Zastosowane rozwiązanie uświadomi obwinionemu konieczność zachowania wzmożonej ostrożności podczas kierowania pojazdem.

Za częściowo zasadny uznać należało natomiast zarzut obrońcy odnoszący się do orzeczenia o kosztach sądowych przed Sądem I instancji. Zdaniem Sądu Okręgowego zbyt daleko idące było obciążanie obwinionego kosztami sporządzenia opinii przez biegłego tj. kwotą 1878,62 zł., czy też kosztami ustanowienia obrońcy z urzędu, mając na uwadze sytuację majątkową obwinionego, powodującą przecież ustanowienie mu obrońcy z urzędu z powodu niemożności pokrycia kosztów obrony bez poważnego uszczerbku dla własnego utrzymania ( k.40 ). W pozostałym natomiast zakresie zasadnym było zasądzić od obwinionego należne koszty sądowe za postępowanie pierwszoinstancyjne. Ustalenia odnośnie sytuacji majątkowej obwinionego wskazują, iż posiada on możliwość ich zapłaty.

Z tych też względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 § 2 k.p.k. w zw. z art. 109 k.p.w. zmienił zaskarżony wyrok wobec obwinionego M. C. w ten sposób, że w pkt III części dyspozytywnej zasądził od obwinionego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w części tj. w kwocie 120 zł. tytułem zryczałtowanych wydatków i 100 zł. opłaty za I instancję, w pozostałej zaś części zwolnił go od zapłaty kosztów sądowych obciążając nimi Skarb Państwa.

Nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku w pozostałej części Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w. w tej części utrzymał go w mocy.

Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. prawo o adwokaturze Sąd Okręgowy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokat J. Z. kwotę 840 złotych w tym podatek od towarów i usług tytułem nieopłaconej obrony z urzędu
w postepowaniu odwoławczym, gdyż obwiniony korzystał z pomocy obrońcy
z urzędu także na tym etapie postępowania, a koszty te nie zostały opłacone.

Sąd Odwoławczy w oparciu o przepis art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 121 § 1 k.p.w. zasądził od obwinionego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze w części tj. w kwocie 50 zł. tytułem zryczałtowanych wydatków i wymierzył mu opłatę w kwocie 100 zł. za II instancję, zaś w pozostałej części na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 121 § 1 k.p.w. zwolnił obwinionego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze obciążając nimi Skarb Państwa.