Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 334/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 30 marca 2021 r. sygn. akt II K 927/19

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

----------------------

-------------------------------------------------------------

-------------

--------------

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

------------------

-------------------------------------

.-------------------------------------------------------------------------

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

-----------------

-------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.obraza art. 7 k.p.k. polegająca na dowolnej ocenie dowodów w postaci zeznań świadków należących do kręgu osób należących do rodziny i znajomych K. M. wyrażająca się w przyjęciu, iż najbardziej wartościowe dla ustaleń Sądu są zeznania złożone bezpośrednio po zdarzeniu, pomimo, iż z zeznań Ł. M. – żony pokrzywdzonego oraz jego brata Z. L. wynika iż, w latach osiemdziesiątych, ze względu na okoliczności sprawy Ł. M. bała się zeznawać, adwokaci do której zwracała się o pomoc odmawiali udziału w sprawie w charakterze pełnomocników a zebrane w śledztwie dokumenty wskazują na utrudnianie przez funkcjonariuszy SB w latach 80 – tych wyjaśnienia okoliczności śmierci K. M. m.in. poprzez zatajanie danych osobowych oskarżonych przed Prokuraturą, udział oskarżonego W. D. w tworzeniu notatek dotyczących pokrzywdzonego wskazujących fałszywe powody targnięcia się pokrzywdzonego na własne życie, informowanie przełożonego oskarżonych o biegu prowadzonego śledztwa, udostepnienie akt śledztwa bez wiedzy prokuratora referenta przez Prokuraturę Generalną działającemu w strukturach SB Biuru Śledczemu MSW co mogło mieć wpływ na treść wyroku poprzez dokonanie przez Sąd wadliwych ustaleń faktycznych w sprawie przejawiających się w uznaniu iż poza wypadkami wskazanymi w uzasadnieniu nie jest możliwe ustalenie funkcjonariuszy, którzy podejmowali wobec K. M. działania w okresie objętym zarzutem;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

2.obraza art. 7 k.p.k. polegająca na dowolnej ocenie dowodów w postaci zeznań funkcjonariuszy SB i generalnym uznaniu ich za wiarygodne pomimo stwierdzenia istotnych zastrzeżeń dla oceny ich wiarygodności, jakie podnosi Sąd w dalszej części uzasadnienia tj. składanie zeznań w okolicznościach mogących mieć wpływ na swobodę wypowiedzi, obawa przed wyjawieniem okoliczności z udziałem K. M., jak również okoliczności nie podniesionych w uzasadnieniu wyroku: brak możliwości poruszania w zeznaniach funkcjonariuszy istotnych w sprawie kwestii związanych z werbunkiem agentury, branie udziału oskarżonego D. z Naczelnikiem W. i Z-cą Komendanta ds. SB Z.w utrudnianiu śledztwa w początkowym jego biegu, jak również umniejszanie roli K. M. w działalności opozycyjnej i podejmowanych wobec niego działań funkcjonariuszy SB w zeznaniach z lat 90 – tych oraz niesłusznym uznaniu doniosłości zeznań funkcjonariuszy SB z lat 80 - tych przejawiającym się w stwierdzeniu iż wyjaśnienie okoliczności sprawy śmierci K. M. wymagało przesłuchania w latach 80 – tych wszystkich funkcjonariuszy (...) SB, co mogło mieć wpływ na treść wyroku poprzez dokonanie przez Sąd wadliwych ustaleń faktycznych w zakresie ustalenia funkcjonariuszy którzy podejmowali wobec K. M. bezprawne działania w okresie objętym zarzutem;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

3.obraza art. 7 k.p.k. polegająca na dowolnej ocenie dowodów w postaci zebranej w śledztwie części dokumentów pochodzących ze sprawy operacyjnego sprawdzenia o kryptonimie (...) oraz wynikających z aktów normatywnych zasad pracy operacyjnej wyrażająca się w uznaniu tych materiałów za nieistotne i nie wzięciu ich pod uwagę w ustaleniach faktycznych wyroku oraz pominięciu w dokonanych w ustaleniach faktycznych wyroku, uznanych za wiarygodne zeznań świadków wskazujących na oskarżonych, jako funkcjonariuszy prześladujących i nękających K. M. oraz wyjaśnień oskarżonego B. w których potwierdził on wykonywanie czynności operacyjnych przeciwko K. M. rozpoznając dużą część ujawnionych w aktach (...) dekretacji, jak również wyjaśnień oskarżonego D. w których wykluczył on prowadzenie działań operacyjnych względem K. M. przez innych funkcjonariuszy uzasadniając to, jak dowodzono w akcie oskarżenia, obowiązywaniem zasady tajności operacyjnej, co mogło mieć wpływ na treść wyroku poprzez wykonanie niepełnych ustaleń faktycznych, które nie pozwoliły na przypisanie oskarżonym zachowań wyczerpujących znamiona zarzucanych mu przestępstw, podczas gdy z dowodów tych wzajemnie ze sobą powiązanych wynika sprawstwo oskarżonych;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

4.obraza art. 7 k.p.k. i obraza art. 410 k.p.k. polegająca na dowolnej ocenie dowodów w postaci zebranych w śledztwie dokumentów oraz relacji świadków ukazujących metody pracy operacyjnej funkcjonariuszy z Sekcji III Wydziału V (...) w J. i uznaniu tych dowodów za nieistotne i nie wzięciu ich pod uwagę przy ustaleniach faktycznych, co mogło mieć wpływ na treść wyroku pomimo iż wynikające z tych dowodów fakty jako jedne z kolejnych w ciągu wzajemnie powiązanych poszlak wskazywały na istnienie faktu głównego jakim było ustalenie iż to oskarżeni znęcając się nad K. M. doprowadzili go do targnięcia się jego na własne życie;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

5. obraza art. 7 k.p.k. i obraza art. 410 k.p.k. polegająca na dowolnej ocenie dowodów w postaci wyjaśnień oskarżonych Z. B. i W. D. i uznaniu ich za wiarygodne w całości pomimo iż wiarygodności przeczą zebrane w sprawie dokumenty, zwłaszcza te które pochodzą z akt (...) o kryptonimie O. i ich akt personalnych, co mogło mieć wpływ na treść wyroku, poprzez wykonanie niepełnych ustaleń faktycznych które nie pozwoliły na przypisanie oskarżonym zachowań wyczerpujących znamiona zarzucanych im przestępstw;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

6. obraza art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. polegająca na wadliwym sporządzeniu uzasadnienia wyroku przejawiającym się w generalnej ocenie zeznań świadków i wyjaśnień oskarżonych bez wskazania jaki wpływ ta ocena miała na uznanie za udowodnione lub nieudowodnione okoliczności faktycznych wyroku, zwłaszcza tych które wynikały ze sprzeczności w złożonych zeznaniach, co mogło mieć wpływ na treść wyroku, poprzez przyjęcie błędnych ustaleń i utrudnia ocenę rozumowania Sądu.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ad.1

Zarzut zasadny. Z treści pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd I instancji uznał iż targnięcie się na życie K. M. „…było efektem sytuacji w jakiej się znalazł i kierowania wobec niego powtarzających się gróźb, zarówno w rozumieniu art. 190 § 1 k.k., jak i deklaracji możliwości zaistnienia w przyszłości takich sytuacji które nie wyczerpywały znamion czynu z art. 190 § 1 k.k. lecz stanowiłyby niewątpliwie tragiczną okoliczność w życiu K. M. ( nieukończenie szkoły przez syna, niechcące wpadnięcie pod samochód )”. Sąd ten nie wyartykułował tego wprost ale – jak się wydaje – uznał że materiał dowodowy wskazuje, iż samobójstwo pokrzywdzonego było następstwem psychicznego znęcania się nad nim przez (...) funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, tyle że nie jest wystarczający dla przyjęcia, że zachowania te podejmowali oskarżeni Z. B. i W. D.. Sąd Rejonowy argumentował w tej kwestii, że gdyby bezpośrednio po śmierci K. M. dokonano wnikliwych ustaleń w zakresie konkretnych czynności jakie w październiku 1982 r. podejmowali wszyscy miejscowi funkcjonariusze SB byłoby możliwe ustalenie danych osób prowadzących rozmowy z pokrzywdzonym. Taka ocena zdaniem Sądu Okręgowego jest w części sprzeczna z ustalonym stanem faktycznym ( o czym mowa będzie jeszcze poniżej ), przede wszystkim jednak jest ahistoryczna, zakłada bowiem że w latach 1982 – 83 istniały warunki do przeprowadzenia prawidłowego postępowania przygotowawczego według standardów państwa demokratycznego.

Dokonana ocena w tym zakresie nie może abstrahować od kontekstu ustrojowego a nawet politycznego wyżej wymienionego okresu. Polska Rzeczpospolita Ludowa była państwem niedemokratycznym, autorytarnym, dzielącym obywateli na klasy społeczne, gdzie dominującą zasadą ustrojową była zasada przewodniej roli partii komunistycznej – Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ( art.2a ust.1 Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r. Dz.U.1952 nr 33 poz. 232, ze zm. ustawą z dnia 10 lutego 1976 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, Dz.U.1976 r. nr 5 poz. 29 ). Tej zasadzie ustrojowej podporządkowane były instytucje państwa, w tym Prokuratura i Wymiar Sprawiedliwości. O realizacji celów postępowania przygotowawczego decydowała nie tyle rzetelność i kompetencja prowadzącego je prokuratora ile uwarunkowania polityczne w których funkcjonował. W tym stanie rzeczy zasadnie skarżący zarzuca, że przyjmowanie przez Sąd I instancji iż najbardziej wartościowe dla prawidłowych ustaleń faktycznych są zeznania świadków - w tym żony pokrzywdzonego Ł. M. i brata Z. L. – składane bezpośrednio po zdarzeniu ( co jest regułą w typowych sprawach karnych dotyczących przestępstw popełnianych w obecnej rzeczywistości ) jest nieprawidłowe. Wszak w trakcie pierwszego postepowania toczącego się w latach 1982 – 83 w ogóle nie przesłuchano Z. B. i W. D., nie okazano ich świadkom – członkom rodziny pokrzywdzonego jak i świadkom - pracownikom zakładu ślusarskiego S. M. którzy widzieli funkcjonariuszy zatrzymujących pokrzywdzonego w dniu 26.10.1982 r. ( k. 5 – 114 ). W ogóle całe to postępowanie koncentrowało się na wydarzeniu które miało miejsce w tym dniu, tak jakby targniecie się na życie K. M. w dniu 28.10.1982 r. było wyłącznie efektem gróźb i nękania podczas jednego przesłuchania przez funkcjonariuszy SB w dniu 26.10. 1982 r. i nieustalenie personaliów tych funkcjonariuszy musiało skutkować umorzeniem postępowania. Stanowiło to w istocie próbę „wyrwania” jednego zdarzenia z całego ciągu podejmowanych wobec pokrzywdzonego systemowych działań. Tymczasem z zeznań żony pokrzywdzonego Ł. M. ( k.134 odwrót ) czy chociażby zeznań świadka W. J. ( k. 759 ) składanych po zmianie uwarunkowań ustrojowych w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku i później, jednoznacznie wynika, że już podczas wcześniejszych przesłuchań w tym także podczas internowania w Zakładzie Karnym w N. grożono pokrzywdzonemu doprowadzeniem do nieukończenia szkoły przez syna, niezdania przez niego matury, wyrządzeniem krzywdy rodzinie, powodując zrezygnowanie i zmęczenie tą sytuacją pokrzywdzonego. Świadkowie ci nie zeznawali o tym podczas pierwszych przesłuchań w latach osiemdziesiątych, członkowie rodziny mówili o obawach składania pełnych zeznań. Tak więc późniejsze zeznania tych świadków w pierwszej kolejności powinny być uznane za wiarygodne.

Ad 2

Zarzut zasadny. Oczywistym jest, że zeznania świadków funkcjonariuszy SB, w szczególności te składane w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku obarczone są okolicznościami opisanymi w zarzucie apelacji. Konsekwencją zasady przewodniej roli partii były przepisy wewnętrzne regulujące pracę operacyjną Służby Bezpieczeństwa których kserokopie dołączono do akt niniejszej sprawy ( k.1264 – 1279 ). To warunkowało z kolei zachowania funkcjonariuszy tej formacji, w tym także w trakcie składania zeznań w śledztwie w niniejszej sprawie, co po części dostrzegł Sąd I instancji, o czym świadczy fragment uzasadnienia zaskarżonego wyroku ze str. 11 ( k. 1689 akt ). Sąd ten wskazał na takie okoliczności jak udział przełożonego w przesłuchiwaniu funkcjonariuszy i wręcz udzielanie przez niego za nich odpowiedzi czy też obawy funkcjonariuszy przed wyjawieniem wszystkich szczegółów pełnionej przez siebie służby konstatując, że dowody te ocenia „z pewną dozą ostrożności”. Zdaniem Sądu Okręgowego ostrożność ta powinna być zdecydowanie duża gdyż z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością wiedza tych świadków była większa niż przedstawiona w toku czynności procesowych. W ocenie Sądu Okręgowego dotyczy to także wyjaśnień oskarżonych – w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku funkcjonariuszy SB.

Ad 3

Zarzut zasadny. Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w sprawie w istocie jest dowolna. W pisemnym uzasadnieniu wyroku Sąd ten ogólnikowo wskazał dokumenty które uczynił podstawą ustalenia faktów koncentrując się głównie na opiniach biegłych, pozostałe zaś uznał za nieistotne dla rozpoznania sprawy. Zupełnie Sąd I instancji odstąpił od analizy chociażby kserokopii materiałów operacyjnych SB, w szczególności informacji operacyjnych, zapisków służbowych sporządzanych i podpisanych przez oskarżonego W. D. stanowiących relacje ze spotkań z tajnymi współpracownikami inwigilującymi m.in. K. M. i z obserwacji przez oskarżonego miejsca spotkań pokrzywdzonego z innymi inwigilowanymi osobami ( k.587 -591, k.601 -618, k.657 – 661 k. 978 – 981 ) pod kątem odpowiedzialności oskarżonego za popełnienie zarzucanego mu czynu.

Ad 4 i 5

Zarzuty zasadne, stanowiące w znacznej mierze powtórzenie wcześniejszych zarzutów, nie ma więc potrzeby powielania argumentacji zawartej w poprzednich punktach.

Sąd Okręgowy w wyżej wymienionym składzie stoi na stanowisku, że ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego została przeprowadzona przez Sąd I instancji w sposób powierzchowny, dowolny, z naruszeniem wskazań doświadczenia życiowego i bez uwzględnienia całokształtu okoliczności ujawnionych w toku postępowania. Wprawdzie obecnie, po niemal czterdziestu latach od daty zarzucanych oskarżonym czynów uzupełnienie materiału dowodowego o nowe dowody wydaje się niemożliwe, niemniej zebrany dotychczas materiał dowodowy prawidłowo oceniony powinien spowodować rozważenie przyjęcia sprawstwa i winy oskarżonych Z. B. i W. D. przez Sąd Rejonowy. Sąd Okręgowy swoje przekonanie w tym zakresie opiera na następujących przesłankach.

Oskarżonym zarzucono w akcie oskarżenia przestępstwa opisane w sposób tożsamy, popełnione w okresie od 24 lipca 1982 r. do 27 października 1982 r., wspólnie i w porozumieniu ze sobą oraz wspólnie i w porozumieniu z innymi funkcjonariuszami SB z Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w J., kwalifikowane m.in. z art. 207 § 3 k.k. Przestępstwo z art. 207 § 3 k.k. ( odpowiednik art.184 § 2 k.k. z 1969 r.) jest kwalifikowaną postacią przestępstwa znęcania się nad osobą zależną z art. 207 § 1 k.k. ( art. 184 § 1 k.k. z 1969 r.) tj. przestępstwa trwałego, wieloczynowego, będącego przykładem konstrukcji prawnej jedności czynów w świetle której wielokrotność powtarzających się zachowań skierowanych na to samo dobro stanowi jedno przestępstwo. W ocenie Sądu Okręgowego działania funkcjonariuszy SB w wyżej wymienionym okresie, wynikające z materiału dowodowego mogły stanowić psychiczne, moralne znęcanie się nad pozostającym w stosunku zależności od nich pokrzywdzonym K. M. czego skutkiem było targniecie się pokrzywdzonego na życie w dniu 28.10.1982 r. Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie zdaje się podzielać ten pogląd o czym była mowa powyżej, także inne organy procesowe które w toku wcześniejszego postępowania podejmowały decyzje procesowe wyrażały takie stanowisko ( postanowienie o umorzeniu śledztwa przez Prokuratora Prokuratury Wojewódzkiej w J. z dnia 28.06.1991 r. str. 5- 6, k. 314 – 315 akt ).

Oczywistym jest, ze w postępowaniu karnym toczącym się na podstawie kodeksu postępowania karnego nie ma odpowiedzialności zbiorowej i oskarżeni Z. B. oraz W. D. mogą odpowiadać tylko za swoje czyny, nie zaś za czyny innych funkcjonariuszy SB ( chyba że działali z nimi wspólnie i w porozumieniu i obejmowali ich zachowania swoim zamiarem ) czy też za cały aparat przemocy autorytarnego państwa. Wbrew jednak stanowisku Sądu I instancji materiał dowodowy może wskazywać na zachowania oskarżonych będące wypełnieniem znamion czynów z art. 207 § 3 k.k. w okresie który przyjęto w akcie oskarżenia.

Okres ten obejmuje ok. miesiąc czasu przed internowaniem K. M. ( 24.07.1982 r. – 29.08.1982 r.), miesięczny czas internowania pokrzywdzonego w Zakładzie Karnym w N. ( 29.08.1982 r. – 29.09.1982 r. ) i ok. miesięczny czas po zwolnieniu pokrzywdzonego z internowania do dnia poprzedzającego jego samobójczą śmierć ( 29.09. 1982 r. – 27.10.1982 r. ). W tym okresie oskarżeni Z. B. i W. D. ponad wszelką wątpliwość dwukrotnie mieli bezpośredni kontakt z K. M. prowadząc wobec niego działania w ramach swojej służby.

W dniach 1 i 2 września 1982 r. oskarżeni przyjechali do miejsca internowania pokrzywdzonego w Z.K. w N. i przeprowadzali „rozmowy” z internowanymi w tym z K. M.. Wynika to zarówno z kserokopii materiału operacyjnego w postaci „zapisu” podpisanego przez Z. B. ( k. 663 – 665 ) jak i z wyjaśnień oskarżonych ( k. 1315 – 1320, k. 1371 – 1375 ). Oskarżony Z. B. przyznał że celem „rozmów” było nakłanianie internowanych do zaprzestania – w tamtych realiach nielegalnej – działalności związkowej albo zwerbowanie do współpracy ( k.1317 ). Podczas internowania K. M. skarżył się innym osadzonym, że jest inwigilowany, nakłaniany do podjęcia współpracy z SB i w celu zmuszenia go do podjęcia współpracy grożono mu wyrządzeniem krzywdy rodzinie. Był on już wtedy tą całą sytuacją zmęczony ( zeznania świadka W. J. k.759 ). Już wówczas więc w czasie działania oskarżonych w miejscu internowania pokrzywdzonego kierowane wobec niego groźby szkodzenia jego rodzinie powodowały u niego złą kondycję psychiczną, z którą wiązać należy późniejsze targnięcie się na życie.

W dniu 12 października 1982 r., a więc na 16 dni przed samobójczą śmiercią pokrzywdzonego, oskarżeni Z. B. i W. D. przeprowadzili „rozmowę profilaktyczno – ostrzegawczą” z K. M. w trakcie której proponowali mu „pomoc dla Sł. Bezp.” Wynika to z kserokopii materiału operacyjnego w postaci notatki przełożonego oskarżonych ppłk .R W. ( k.563 ), przyznali to w wyjaśnieniach sami oskarżeni. Był to kolejny element zmuszania pokrzywdzonego do współpracy wbrew jego wcześniejszym odmowom.

Z zeznań świadka T. L., internowanego w Z.K. N. wynika, że K. M. ( lub inni internowani czego świadek nie był pewien ) mówił, iż zastraszał go i prześladował głównie Z. B. na którego internowani mówili (...) ( k. 785 ). Zeznania tego świadka dostrzegł Sąd I instancji na co wskazuje treść pisemnego uzasadnienia wyroku, nie przydał jednak im należytego znaczenia wskazując na brak kategoryczności świadka i częściowe wycofanie się ze swoich twierdzeń. Jest to jednak kolejny dowód w ciągu dowodów pośrednich i poszlak świadczących o sprawstwie tego oskarżonego.

Z przeprowadzonych dowodów wynika, że w okresie objętym zarzutem aktu oskarżenia oskarżony Z. B. był kierownikiem III Sekcji V Wydziału (...) w J. w której to sekcji prowadzono sprawę (...) (...) w ramach której prowadzono działania wobec K. M.. Oskarżony W. D. był z kolei „prowadzącym” tą sprawę, czy też inaczej mówiąc jej referentem. Wynika to zarówno z kserokopii dokumentów ( k. 556 – 557 ) jak i chociażby wyjaśnień Z. B. ( k. 1317 ). Wobec innych funkcjonariuszy SB w sprawie tej oskarżeni byli więc przełożonymi, decydentami, nie zaś podwładnymi. Doświadczenie życiowe wskazuje, że w zhierarchizowanej formacji jaką była SB żadne istotne działania nie były przeprowadzane bez zgody i akceptacji przełożonych, co zdaniem Sądu Okręgowego dotyczy także działań stanowiących groźby skierowane wobec pokrzywdzonego i jego rodziny. Ponadto oskarżony W. D. jako referent sprawy był szczególnie aktywny w swoich działaniach, co wynika z powoływanych już wyżej kserokopii dokumentów stanowiących relacje ze spotkań z tajnymi współpracownikami inwigilującymi m.in. K. M. i z obserwacji przez oskarżonego miejsca spotkań pokrzywdzonego z innymi inwigilowanymi osobami ( k.587 -591, k.601 -618, k.657 – 661 k. 978 – 981 ). Podkreślenia przy tym wymaga, że zgodnie z opisem zarzucanych oskarżonym czynów psychiczne znęcanie się nad pokrzywdzonym miało polegać nie tylko na groźbach pozbawienia życia jego i rodziny wypowiadanych w trakcie tzw. rozmów ostrzegawczych ale także na zatrzymaniach, zmuszaniu do podjęcia współpracy z SB mimo wcześniejszych odmów.

Oskarżeni nie mogą skutecznie zasłaniać się w niniejszej sprawie działaniem w określonych realiach ustrojowych czy też w granicach swojej pragmatyki służbowej. Zarzucone oskarżonym przestępstwa stanowią zbrodnie komunistyczne w rozumieniu ustawy o IPN. Istotą strony podmiotowej zbrodni komunistycznej jest to, że sprawca utożsamia się z ustrojem w ramach którego wykonuje czynności polegające na stosowaniu represji albo naruszeniu praw jednostek względnie całych grup społecznych, nie uznaje tych czynności za zabronione, przeciwnie, za prawnie usprawiedliwione, utrwalając w ten sposób system totalitarny ( zob. wyrok SA w Katowicach z 6.10.2011 r. II AKa 373/11, LEX ).

Wszystkich powyższych okoliczności nie ocenił Sąd I instancji w sposób dostateczny, wobec czego zaskarżony wyrok nie mógł się ostać.

Ad 6

Zarzut zasadny, pisemne uzasadnienie zaskarżonego wyroku dotknięte było wadami o których mowa w zarzucie, o czym szczegółowo wskazano powyżej.

Wniosek

o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Mając na uwadze zasadność stawianych w apelacji zarzutów i calą argumentację przedstawioną powyżej uzasadniony okazał się także wniosek apelacji.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

-----------------------------------------------------------------------------------------

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1----------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach zmiany

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

-----------------------------------------------------------------------------------

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ .

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.1.

-----------------------------------------------------------------------------------

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Obowiązująca zasada ne peius wyklucza skazanie oskarżonych przez Sąd Odwoławczy w sytuacji gdy Sąd I instancji wydał wyrok uniewinniający. Mając na uwadze argumentację przedstawioną powyżej, zachodzi potrzeba rozważenia wydania wyroku skazującego co skutkowało koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku wobec oskarżonych Z. B. oraz W. D. i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu w Jeleniej Górze do ponownego rozpoznania.

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy przeprowadzi pełne postepowanie dowodowe i zebrane dowody prawidłowo oceni mając na uwadze wszystkie okoliczności przedstawione powyżej.

W przypadku przyjęcia sprawstwa oskarżonych Sąd ten rozstrzygnie kwestię kwalifikacji prawnej ich czynów. Sąd Okręgowy zauważa, że w akcie oskarżenia czyny te zakwalifikowano nie tylko jako zbrodnie komunistyczne w formie stosowania represji wobec jednostki w rozumieniu art. 2 ust.1 ustawy z dnia 18.12.1998 r. ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, ale także jako zbrodnię przeciwko ludzkości w postaci poważnego prześladowania osoby z powodu przynależności do określonej grupy politycznej w rozumieniu art.3 wyżej wymienionej ustawy. Ta ostatnia kwalifikacja w ocenie Sądu Okręgowego jest zbyt daleko idąca, mimo całego tragizmu sytuacji oskarżonego skutkującej jego śmiercią nie sposób uznać działań oskarżonych jako „poważne prześladowania” znamionujące zbrodnię przeciwko ludzkości.

W przypadku zakwalifikowania zachowań oskarżonych jako zbrodni komunistycznych Sąd Rejonowy będzie zobowiązany pamiętać że to pojęcie jest szersze od pojęcia zbrodni w rozumieniu kodeksu karnego i obejmuje także występki spełniające wymagania z art. 2 ust. 1 wymienionej wyżej ustawy. Sąd Rejonowy ustosunkuje się także do kwestii przedawnienia karalności zarzucanych oskarżonym czynów. Zdaniem Sądu Okręgowego do przedawnienia karalności ich czynów w niniejszej sprawie nie doszło, niemniej Sąd Rejonowy rozważy to we własnym zakresie mając na uwadze art. 4 ust.1a w/w ustawy z 18.12.1998 r. w brzmieniu obowiązującym do 2020 r., art. 4 ust.1 pkt 2 po nowelizacji ustawy w 2020 r. a także Uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25.05.2010 r. I KZP 5/10.

W przypadku wydania wyroku skazującego Sąd Rejonowy w zależności od przyjętej kwalifikacji prawnej rozważy zastosowanie wobec oskarżonych przepisów ustawy z dnia 7.12.1989 r. o amnestii ( Dz.U. 1989/64 poz.390 ).

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

----------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

---------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7.  PODPIS

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rozstrzygnięcie co do całości wyroku

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana